Witamina D3 i jej rola w organizmie

Witamina D3 (cholekalcyferol), zwana też witaminą słońca, uczestniczy w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej w organizmie. Dzięki temu układ kostny i nerwowy mogą prawidłowo funkcjonować [2]. Jednak na tym rola witaminy D3 w organizmie się nie kończy. Jej znaczenie jest dużo większe i obejmuje m.in.:

• zapobieganie infekcjom układu oddechowego [3];
• zmniejszanie ryzyka wystąpienia niektórych nowotworów, w tym jajnika, prostaty, odbytu, nerek, macicy, piersi, pęcherza moczowego, żołądka, okrężnicy, chłoniaka i przełyku [2];
• obniżanie ryzyka wystąpienia chorób autoimmunologicznych, np. cukrzycy typu 1 [2];
• zmniejszenie ryzyka otyłości dzięki regulacji metabolizmu tkanki tłuszczowej [3].

Najczęstsze objawy niedoboru witaminy D3

Niski poziom witaminy D3 w organizmie to główna przyczyna krzywicy u dzieci [3]. Niedobór ten może też skutkować wystąpieniem chorób kości u dorosłych, takich jak osteomalacja lub zwiększać ryzyko złamań osteoporotycznych [4].

Inne objawy niedoboru witaminy D3 obejmują:

• bóle mięśni, kości i ogólne osłabienie, które bywają mylone z objawami innych chorób, takich jak fibromialgia, zespół przewlekłego zmęczenia, depresja czy osłabienie związane ze starzeniem się organizmu [1];
• spadek odporności [4];
• nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu nerwowego [4];
• problemy psychiczne, w tym zaburzenia nastroju, nerwicę, depresję [2].

Warto mieć na uwadze, że te objawy niedoboru witaminy D3 są powszechne, ale mogą wskazywać również na inne choroby. Dlatego należy nie tylko obserwować organizm, ale również wykonywać regularne badania krwi, by ustalić, co może być ich przyczyną.

Jak rozpoznać niedobór witaminy D3?

Nie zawsze występują charakterystyczne objawy, które mogą wskazywać na niedobór witaminy D3 w organizmie. Część populacji ma jej deficyty bez wyraźnych oznak fizycznych. Dlatego, by ocenić zawartość witaminy D3 w organizmie, zaleca się oznaczenie stężenia 25(OH)D (25-hydroksywitaminy D) z surowicy. Jest to aktywny metabolit witaminy D3, który wykorzystuje się do oceny jej poziomu w organizmie [5].

Badanie to jest zalecane każdemu, ponieważ pokarmowe źródła witaminy D3 są ograniczone, a synteza skórna pod wpływem ekspozycji na światło słoneczne bywa blokowana przez ubiór oraz kosmetyki z filtrami przeciwsłonecznymi. Na jej skuteczność wpływają także wiek, pigmentacja skóry, pora roku i dnia [1]. Dlatego profilaktycznie każdy powinien wykonać takie badanie.

Należy o nim pamiętać szczególnie wśród pacjentów z grup wysokiego ryzyka ciężkiego niedoboru witaminy D3, do których zalicza się m.in. chorujących na [4]:

• cukrzycę;
• otyłość;
• nadciśnienie tętnicze;
• chorobę Hashimoto;
• reumatoidalne zapalenie stawów;
• astmę;
• atopowe zapalenie skóry;
• zespół metaboliczny.

Jak uzupełnić niedobór witaminy D3?

Jeżeli w badaniach zostanie stwierdzony niski poziom witaminy D3, należy go uzupełnić. Zaleca się rozsądne korzystanie z kąpieli słonecznych, odpowiednią dietę oraz przyjmowanie leków. Dobrym źródłem pokarmowym witaminy D3 są przede wszystkim tłuste ryby morskie, olej rybi (tran), żółtko kurze, ser i jogurty [6].

Niestety, pomimo podkreślania roli zbilansowanej diety i syntezy skórnej witaminy D, w populacji polskiej jej niedobór dotyczy aż 90% osób. Rozwiązaniem mogą być produkty z witaminą D3 w postaci leków lub suplementów diety. W aptekach dostępne są preparaty witaminy D3 w różnych dawkach, w postaci kapsułek, tabletek czy kropli. Te ostatnie mogą stanowić ciekawą alternatywę, szczególnie dla najmłodszych, a także osób dorosłych przyjmujących wiele innych preparatów

Na zlecenie Juvit.

Bibliografia:

[1] Kennel K. i in., Niedobór witaminy D u dorosłych: kiedy badać i jak leczyć?, Medycyna po Dyplomie, vol 20/nr 5/maj 2011.

[2] Wielokierunkowe działanie witaminy D; ANNALES ACADEMIAE MEDICAE SILESIENSIS 2014, 68, 1; Copyright © Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach; eISSN 1734-025X.

[3] Gruber B., Fenomen witaminy D, Postepy Hig Med Dosw 2015; 69 : 127-139.

[4] Wnęk D., Witamina D - skutki jej niedoboru i nadmiaru oraz źródła pokarmowe, 2023 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/62906,witamina-d (dostęp: 02.10.2023)).

[5] Maciejewska D., Niedobory witaminy D3 u dzieci i dorosłych - jak diagnozować i leczyć?, Lekarz POZ 1/2020: 83-87.

[6] Napiórkowska L., Franek E., Rola oznaczania witaminy D w praktyce klinicznej, Choroby Serca i Naczyń Tom 6, Nr 4 (2009).

[7] Jarosz M., Rychlik E., Stoś K. i in., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny, 2020.